4. ԹԻՐԱԽԱՅԻՆ ԽՄԲԵՐ ԵՎ ՆԵՐԳՐԱՎՎԱԾ ԱՆՁԻՔ

4.1 Առաջարկվող խմբերն են Հայաստանի Հանրապետության 20-50 տարեկան գործունակ բոլոր քաղաքացիները (ինչպես տղամարդիկ, այնպես էլ կանայք), որոնք չեն ծառայում Հայաստանի Հանրապետության որևիցե ուժային կառույցում, իրավապահ համակարգում` այդ թվում դատական իշխանության ներկայացուցիչ չեն` բացառությամբ այս կառույցներում ներգրավված հանրային և քաղաքացիական ծառայողների, ինչպես նաև սպասարկող անձնակազմի:

Ընդ որում, մասնակիցների տարիքային ցենզի ներքին և վերին շեմը պայմանավորված է սպասվող «Հայաստանի Հանրապետությունում Աշխարհազորի մասին» ՀՀ օրենքով, աշխարհազորայինի նվազագույն և առավելագույն տարիքը սահմանելուց:

4.2 Առաջին–փորձնական փուլի ավարտից հետո, սույն մասի 4.1 կետում չնշված անձիք պետք է ներգրավված լինեն դասընթացներին պարտադիր կարգով, անկախ զբաղեցրած պաշտոնից:

4.3 Առաջին–փորձնական փուլում, ներգրավվածությունը պարտադիր չէ և այն կկրի կամավոր բնույթ:

4.4 Առաջին–փորձնական փուլում նախագծին ներգրավված անձանց մասնակցությունը կլինի աշխատանքային օրերին գործատուի հաշվին, տարեկան մեկից երկու անգամ, կախված գործող կենտրոնից մասնակցի գտնվելու հեռավորությունից և ինչպես վերը նշվեց ապագայում մասնակցությունը կկրի պարտադիր բնույթ, ինչը ենթադրում է անհրաժեշտ օրենսդրության ընդունում, որով ի թիվս կանոնակարգման կսահմանվեն նաև` այդ թվում պարտադիր մասնակցությունից կանխամտածված խուսափելու իրավական հետևանքները:

4.5 Մասնակիցների իրազեկումը դրա ժամանակի և վայրի մասին, ուր անհրաժեշտ է ներկայանալ, պետք է իրականացվի տարբեր եղանակներով (պետական կառավարման մարմինների, տեղական ինքնակառավարման մարմինների միջոցով, այդ թվում օգտագործելով սոցիալական ցանցերը, փոստային ծառայությունները, հեռահաղորդակցության կապի միջոցները, տեղական լրատվամիջոցները և անհրաժեշտ իրազեկման այլն միջոցներ` ըստ դրանց հասանելիության), կախված վայրից, ժամից և ընտրված մարտավարությունից:

4.6 Դասընթացների ավարտից հետո մասնակիցներին կտրամադրվի համապատասխան

4.7 Վկայականը կհանդիսանա միակ փաստաթուղթը, որով կհիմնավորի նշված անձի` դասընթացներին մասնակցության փաստը:

5. ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐՈՒՄ ՆԵՐԱՌՎԱԾ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԸ

Ուսումնական լաբորատորիաներում պետք է անցկացվեն «քաղաքացիական պաշտպանություն» թեմայով տեսական և գործնական դասընթացներ` համաձայն ՀՀ Արտակարգ իրավիճակների նախարարության և ՀՀ Պաշտպանության նախարարության և ՀՀ օրենսդրությամբ նման լիազորությամբ օժտված այլ լիազորված մարմինների կամ կազմակերպությունների, դրանցում աշխատող մասնագետների հետ համատեղ մշակված ծրագրերի և վերջիններիս անմիջական մասնակցությամբ:

5.1 Թեմաները, որոնք պետք է պարտադիր ներառվեն ուսումնական ծրագրերում, դրանք յուրաքանչյուր մասնակցի` անհրաժեշտ և պարտադիր գործողություններն են`

• • տարերային աղետների` մասնավորապես երկրաշարժերի ժամանակ, հաշվի առնելով այն փաստը, որ Հայաստանի Հանրապետությունը գտնվում է վտանգավոր սեյսմիկ և դրա հետևանքով աղետների հնարավոր առաջացման գոտում,
  • բնակկլիմայական փոփոխությունների և ջերմային ֆոնի աննախադեպ բարձրացմամբ պայմանավորված հրդեհների ժամանակ,
  • առաջին անհրաժեշտ բժշկական և այլ օգնության առաջացման ժամանակ,
  • ռմբակոծության կամ հրետակոծման ժամանակ,
  • զանգվածային ոչնչացման զենքի` ըստ տեսակի, կիրառման ժամանակ,
  • հայտարարված աշխարհավարակների (պանդեմիա), կամ համաճարակների ժամանակ,
  • օկուպացված կամ աղետի գոտուց մարդկանց տարհանման ժամանակ,
  • հրազենային զինատեսակների ավելի մասնագիտական ուսումնասիրություն և դրանց խնամքի հմտությունների տիրապետում,
  • պաշտպանական մարտերի վարման հմտությունների նվազագույն իմացություն:
    

Վերոնշյալ խնդիրների լուծման նախնական փուլում առաջարկվում է իրականացնել փորձնական ծրագիր, որի բաղադրիչները կհանդիսանան ուսումնական ծրագրերի մշակում և երկու–երեք ուսումնական կենտրոնների կազմակերպում ՀԿ միջոցներով:

6. ԱՐՏԱԿԱՐԳ ԻՐԱՎԻՃԱԿՆԵՐԻ ՃԳՆԱԺԱՄԱՅԻՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒՄ ԱՌԱՐԿԱՅԻ ԱՌԱՋԱՐԿՎՈՂ ՀԱՐՑԱՇԱՐ

Աղետների ռիսկերի նվազեցման և արտակարգ իրավիճակներում բնակչության պաշտպանության ու քաղաքացիական պաշտպանության միջոցառումների իրականացմանը խոչընդոտող գործոններն են՝

• քաղաքացիական պաշտպանության գիտելիքների պակասը,
• սեյսմիկ գոտում գտնվելը,
• աղետներին պատրաստվածության ծրագրի բացակայությունը,
• համայնքաբնակները պատրաստ չեն համապատասխան քայլերի դիմել վերահաս և փաստացի վտանգի դեպքում:

Ըստ այդմ առավել քան կարևոր են տեսական–անհրաժեշտ հետևյալ առարկաների հասանելիությունը`

1. «Ճգնաժամ» հասկացությունը։
2. Ճգնաժամային կառավարման սահմանումը և ազդեցության ուղղությունները։
3. Վտանգների դասակարգումը։
4. Ճգնաժամային կառավարման գործընթացները կանխվող վտանգների դեպքում։
5. Ճգնաժամային կառավարման գործընթացները չկանխվող վտանգների դեպքում։
6. Ճգնաժամային կառավարման գործընթացները մասնակի կանխվող վտանգների դեպքում։
7. Վտանգների գնահատման համարան հրաժեշտ ընդհանուր բնութագրերը։
8. Խոցելիության վրա ընդհանուր ազդեցությունները։
9. Արտակարգ իրավիճակներ
   • արտակարգ իրավիճակների սահմանումը։
     
   • բնակչության պաշտպանության սահմանումը,
   • բնակչության պաշտպանության կանխարգելիչ միջոցառումները,
   • բնակչության պաշտպանության հիմնական միջոցառումները,
   • բնակչության պաշտպանության ձևերը,
   • բնակչության տարհանումը,
   • բնակչության պատսպարումը,
   • բնակչության անհատական պաշտպանությունը։
10. Կազմակերպությունների իրավասությունը արտակարգ իրավիճակներում բնակչության պաշտպանության բնագավառում։
11. Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների իրավասությունը արտակարգ իրավիճակներում բնակչության պաշտպանության բնագավառում։
12. Փրկարար ուժերի գոծունեությունն արտակարգ իրավիճակներում։
13. Արտակարգ իրավիճակներում բնակչության պաշտպանության նյութատեխնիկական ապահովումը և ֆինանսավորումը։
14. Քաղաքացիական պաշտպանություն հասկացությունը։
    • ո՞րն է քաղաքացիական պաշտպանության խմբին դասվող տարածքը։
    • սահմանել հատուկ, կարևորագույն նշանակության օբյեկտները։
    • քաղաքացիական պաշտպանության ծառայություններ հասկացությունը։
    • քաղաքացիական պաշտպանության կազմավորումներ հասկացությունը։
    • ի՞նչ են անհետաձգելի վթարավերականգնողական աշխատանքները։
    • ի՞նչ չի ներառում քաղաքացիական պաշտպանության համակարգը։
    • քաղաքացիական պաշտպանության սկզբունքները։
    • քաղաքացիական պաշտպանության ձևերը։
    • քաղաքացիական պաշտպանության միջոցառումները։
    • քաղաքացիական պաշտպանության նախապատրաստական միջոցառումները։
    • քաղաքացիական պաշտպանության ղեկավար կողմը։
    • կազմակերպությունների իրավասությունը քաղաքացիական պաշտպանության բնագավառում։
      
    • քաղաքացիական պաշտպանության ուժերը։
    • սեյսմիկ պաշտպանության գործունեության օբյեկտները։
    • արագ արձագանքման համակարգը։
    • բնակչության դերը սեյսմիկ պաշտպանության համակարգում։
    • վաղ ահազանգման և ազդարարման եղանակները։
15. Ինչպե՞ս են ճգնաժամերը խոչընդոտում կառավարման համակարգի զարգացմանը:
16. Ինչպե՞ս են ճգնաժամերը նպաստում կառավարման համակարգի զարգացմանը։
17. Ինչպե՞ս է կառավարման համակարգի զարգացման գործընթացը նպաստում ճգնաժամերի առաջացմանը:
18. Ինչպե՞ս է կառավարման համակարգի զարգացման գործընթացը խոչընդոտում ճգնաժամերի առաջացմանը: